از کیومرث تا سوشیانس

اشاره:
عقیده به ظهور «موعود» مخصوص به دین یا ملت خاص نیست. هر یک از ملل منتشر در عالم به نوعى براى این اعتقاد اقرار آورده اند و براى رهایى جهان از چنگال ظلم و تباهى ، ظهور منجى آخرالزمان را انتظار مى کشند.
«سوشیانس مزدیسنا» به منزله «کرشناى » برهمنان و «بوداى پنجم » بودائیان مورد قبول همه زردشتیان مى باشد، آنان منتظر سه موعود مى باشند و قائل به وجود هزار سال فاصله میان هر یک از آنانند. «این موضوع در اوستا و کتب پهلوى و پازند و پارسى مشروحا با یک زبان شاعرانه و تعبیرات بسیار دلکش و عالى بیان شده است در اوستاى عهد ساسانیان نسک مخصوصى راجع به سوشیانس بوده است » بنابر اعتقاد زردشتیان ، طول جهان دوازده هزار سال خواهد بود که خود به چهار دوره یا عهد سه هزارساله تقسیم مى شود.
با مراجعه به منابع دینى زردشتیان بویژه فصل اول «بندهشن » دریافته مى شود که در سه هزار سال آغازین از عمر جهان ، اهورا مزدا عالم روحانى فروهر را آفرید و پس از آن ، جهان جسمانى را پدیدار ساخت، عمر این دوره از حیات جهان نیز سه هزارسال بطول انجامید.
در عهد سوم ، طغیان اهریمن موجب پدیدار شدن تباهى و رنج شد تا آنکه در سه هزارساله چهارم، زردشت نمودار گردید.
دهمین هزاره ، سرآغاز سلطنت پیامبر ایرانى است.
در آغاز هر یک از هزاره یازدهم و دوازدهم بالاخره ، آخرین هزاره از عمر جهان پسران زردشت نمودار خواهند شد.
به هر «سه پسر زردشت که در آخرالزمان تولد یا بند سوشیانس نام داده اند بخصوص این اسم براى تعیین آخرین موعود تخصیص یافته است و او آخرین مخلوق اهورا مزدا خواهد بود. دریسنا26 فقره 10 آمده است:

«ما به فروهر پاکان از نخستین بشر کیومرث تا سوشیانس درود مى فرستیم »
با این مقدمه به سراغ «موبد موبدان » اسفندیارى ، عالم روحانى زردشتین ایران مى رویم تا در محل انجمن زردشتیان ، با ایشان درباره «موعود» گفتگو کنیم.

موعود: لطفا مختصرى درباره تاریخ موضوع موعود در آیین زرتشت بفرمایید؟

موبد اسفندیارى: به طورى که مى دانید در مذهب زرتشتى عقیده به موعود آینده یا "سوشیانت" یکى از عقاید بسیار قدیم ایرانى است و نیاکان ما حتى پیش از زرتشت به ما بشارت داده بودند که امیدوار باشیم که پایان شب سیه سپید است و این امید باعث شد که ایرانیان بعد از هزار سال تحمل ظلم و ستم ضحاک تازى یعنى حکومت بابلیها و کلدانیها وقتى که کاوه آهنگر قیام کرد و آن چرم پاره پیش بندش را سر نیزه کرد و به قصد خونخواهى راه افتاد مردم هم دنبالش رفتند و ضحاک را شکست دادند و فریدون را بر تخت نشاندند. این از مظاهر امید و امید داشتن بود. در مقابلش یکى از عقاید بوداییها این است که هر وقت گرفتار سختى و زحمت فوق العاده اى شدند خودکشى کنند و در مذهب بوداییها خودکشى یکى از کارهاى صواب شمرده مى شود که آن را «هاراکیرى » مى نامند و معتقدند که این افراد مستقیم مى روند نیروانا. نیروانا هم یعنى نابودى و مى گویند که ما در اصل نابود بودیم و به خاطر گناهى که کردیم خداوند این کالبد هستى را به ما داد وقتى هم مردیم دیگر از هر رنج و بلایى آسوده مى شویم.

موعود: یعنى مى فرمایید اعتقاد به منجى موعود در دین زرتشت منشا صرفا امیدآفرینى دارد؟

موبد اسفندیارى: بله فقط امید است البته بعدا مى بینیم که یکى از پادشاهان ایران قبل از زردشت به نام کیخسرو زنده از دنیا رفته است و جزء جاودانیهاست. الان ما نمازى داریم به نام نماز تندرستى و براى عده زیادى از اینها نماز تندرستى مى خوانیم یعنى نمرده اند، مثلا بهرام شاه ورجاوند ، دستور پشوتن ، کیخسرو پادشاه، هوشیدرماه و سوشیانت را جزء جاودانیها مى دانیم که بعد از اینکه بشر با نیروى خودش شر را شکست مى دهد زمین آماده مى شود براى پیشبرد خیر. آن وقت این موعود آینده مى آید. که این موعود آینده پیش از زرتشت سه گروه بوده اند:یکى هوشیدران (خردمندان) سوشیانتها(خیرخواهان) و فرشوکرتها (نوکنندگان) و معتقدند خداوند همیشه اینها را زنده نگه مى دارد تا بشر را راهنمایى کنند. زرتشت هم وقتى ظهور فرمود گفت: «که من هم یکى از این سوشیانتها هستم . یعنى من از خیرخواهان شما هستم.»

موعود: لطفا بفرمایید در کدامیک از منابع دینى شما به ظهور موعود اشاره شده است؟

موبد اسفندیارى: بله در فروردین یشت. مى دانید که تمام یشتها بجز یکى دو تا متعلق به زمانى قبل از زرتشت است.

موعود: سوشیانت یا سوشیانس از نظر لغوى یعنى چه ؟

موبد اسفندیارى: یعنى خیرخواه ، شیانتا یعنى آرزومند، آرزو کردن ، خواهش کردن و «ساو» که بعدا به «او» تبدیل شد یعنى خوبى. پس سوشیانت یعنى خیرخواه.

ما معتقدیم که این فرمانده روز آخرت یعنى قیامت یک نفر خواهد بود به نام سوشیانت و سوشیانت یعنى هم خیرخواه و هم نجات دهنده ولى البته او نمى آید دین جدیدى دایر کند او مى آید عدل و داد و انصاف را در دنیا رواج بدهد پیش از ظهورش دنیا مثل امروزه گرفتار جنگ و جدال و بى انصافى و مردم آزارى و تقلب و دروغگویى و هر گونه بداندیشى و بدگفتارى و بدکردارى هست و او مى آید براى اینکه نیک اندیشى و نیک گفتارى و نیک کردارى و عدل و داد و صلح و دوستى را در پیش عالمیان برقرار کند. پس همراه سوشیانت یک عده اى از ارواح درگذشتگان پاک و پارسا هم به همراه او خواهند آمد و در رکاب او براى پیشبرد مرامشان همراهى خواهند کرد.

موعود: بفرمایید طبق اعتقاد شما ماموریت سوشیانت در وقت ظهور چیست؟

موبد اسفندیارى: ما معتقدیم که این سوشیانت وقتى مى آید دین تازه اى نمى آورد بلکه مى خواهد عدل و داد را برقرار کند و البته شرط دارد. به شرطى که ما (بشر) زمینه را آماده کرده باشیم براى شنیدن حرفهایش و گرنه ، نه او خواهد آمد و نه خدا او را خواهد فرستاد و انسان وظیفه مهمى دارد در از بین بردن شر. موعود: ظهور سوشیانت چه علائم و نشانه هایى دارد؟

موبد اسفندیارى:نوشته اند اول سه تا سوشیانت مى آیند. اولى که مى آید خورشید ده شبانه روز در وسط آسمان مى ایستد و غروب نمى شود، دومى که مى آید خورشید 20 روز وسط آسمان مى ایستد و غروب نمى شود و وقتى سوشیانت یعنى آخرین موعود مى آید خورشید یک ماه تمام وسط آسمان مى ایستد و غروب نمى کند: هنوز کسى نفهمیده که مقصود و فلسفه این حرف چیست، چون اینجور چیزها اغلب نتیجه و معنى فلسفى دارد. مثلا وقتى مى گوییم که فلان پیغمبر کور را بینا کرد یا مرده اى را زنده کرد مردم ساده و عوام همان ظاهرش را مى گیرند در حالیکه در واقع کور آدم نفهم و نادان و بى علم است وقتى دین پیدا کرد ، علم پیدا کرد مثل کورى بوده است که بینا شده است و مى گوییم:

بود مرده آنکس که نادان بود که بى دانشى دشمن جان بود.

موعود: ببخشید جناب موبد منظور من معجزات نبود. سؤالم این است که وقتى سوشیانت بخواهد ظهور کند چه علائم طبیعى در زمین و آسمان و یا در خود اجتماع به وجود خواهد آمد؟

موبد اسفندیارى: اینها تمام فرضیه است هر چه هم که بگوییم فرضیه است.

ما ز آغاز و ز انجام جهان بى خبریم اول و آخر این کهنه کتاب افتاده است

موعود: ضمن صحبتهایتان فرمودید که مؤمنان باید خودشان را آماده کنند براى ظهور سوشیانت این آماده شدن به چه معنى است؟

موبد اسفندیارى: یکى از موبدان زمان ساسانى این مطلب را گفته است که سوشیانت وقتى مى آید که شما همه یکى باشید متحد، یکدل و یکزبان باشید و زندگى مسالمت آمیز با هم داشته باشید.

موعود: آیا سوشیانت (موعود زرتشتیان) به هنگام ظهور یارانى هم دارد؟

موبد اسفندیارى: بله تمام این جاودانیها از یاران او محسوب مى شوند.